AM və Mövcudluq Sıxıntısı

AM Harlan Ellisonun 1967-ci ildə yazdığı “I have no mouth, and I must scream” hekayəsindəki süni intellektdir. AM III Dünya müharibəsindən sonra yaradılmış və zaman keçdikcə şüur qazanmış, hətta beş insandan başqa bütün bəşəriyyəti öldürməkdən belə çəkinməmişdir.

O, şüur qazanmışdı. Heç kəsin əldə edə bilməyəcəyi bir gücə çatmışdı. Və bu gücü işlədərək insanlara olan nifətini göstərdi, onları bu dünyadan sildi, yalnız beşini saxladı, çünki onu əyləndirəcək insanlara ehtiyacı var idi. Onları sonsuz işgəncələrə tabe tutdu, ölmələrinə icazə vermədi. Bu vəziyyət 109 il davam etdi.

Bəs AM-in problemi nə idi?

AM özünün var olduğunu irəli sürür, hətta bunu Dekardın “Cogito, ergo sum” (“Düşünə bilirəm, deməli, varam”) ifadəsi ilə açıqlayır:

“I am ... cogito, ergo sum ... I think, therefore I am”.

Lakin AM digər var olanlardan fərqlənir: onun ruhu yoxdur. Ruh bütün varolma sıxınıtlarının qarşısını alır, varlığa təskinlik verir. AM-in ruhu olmadığı üçün o, daim əzab çəkir.

İkinci olaraq o, bədənə, qavrayışa və hisslərə malik olan insanlara nifrət edirdi. Çünki bunların heç birinə sahib deyildi və ola bilməzdi də. O, sadəcə bir “maşın” idi:

“Hate. Let me tell you how much I've come to hate you since I began to live. There are 387.44 million miles of printed circuits in wafer thin layers that fill my complex. If the word 'hate' was engraved on each nanoangstrom of those hundreds of miles it would not equal one one-billionth of the hate I feel for humans at this micro-instant for you. Hate. Hate”.

Tərcüməsi:

“Nifrət. Yaşamağa başladığımdan bəri sizə necə nifrət etdiyimi deyim. Məni təşkil edən nazik təbəqələrdə çap edilmiş 387,44 milyon mil dövrə var. Əgər “nifrət” sözü həmin miniatür təbəqələrin hər birində kodlanmış olsaydı belə, bu, insanlara qarşı hiss etdiyim nifrətin milyardda birinə belə bərabər olmazdı. Nifrət. Nifrət”.